بررسی کامل معاملات Spot و Futures در بازار ارز دیجیتال
یکی از تصمیم‌های مهم هر تریدر، انتخاب بین معاملات اسپات (Spot Trading) و فیوچرز (Futures Trading) است.
در ظاهر، هر دو مربوط به خرید و فروش رمزارزها هستند، اما در واقعیت تفاوت‌های عمیقی از نظر نحوه عملکرد، ریسک، ابزارهای مورد استفاده و نوع سودآوری دارند.
در این مقاله از کریپتو مون، با جزئیات کامل بررسی می‌کنیم که تفاوت بین این دو نوع ترید چیست، چه مزایا و معایبی دارند، و کدام گزینه برای تریدرهای حرفه‌ای، مبتدی و حساب‌های پراپ مناسب‌تر است.
ترید اسپات چیست؟
در ترید اسپات شما دارایی واقعی را خرید و فروش می‌کنید.
به‌عبارتی، وقتی مثلاً بیت‌کوین می‌خرید، آن واقعاً در کیف پول شما ذخیره می‌شود و مالک آن هستید.
سود یا ضرر شما تنها از تغییر قیمت دارایی ناشی می‌شود — یعنی اگر قیمت بالا برود، سود می‌کنید و اگر پایین بیاید، ضرر.
ویژگی‌های کلیدی ترید اسپات:
مالکیت واقعی دارایی (Coin واقعی در کیف پول شماست)
بدون استفاده از اهرم (Leverage)
بدون خطر لیکوئید شدن (Liquidation)
مناسب برای سرمایه‌گذاری بلندمدت یا هولد
مثال ساده:
فرض کنید ۱ بیت‌کوین را در قیمت ۶۵,۰۰۰ دلار خریدید.
وقتی قیمت به ۷۰,۰۰۰ دلار رسید و آن را فروختید، ۵,۰۰۰ دلار سود واقعی کرده‌اید.
اما اگر قیمت به ۶۰,۰۰۰ دلار سقوط کند و نفروشید، تنها در ضرر غیرواقعی (Unrealized Loss) هستید.
ترید فیوچرز چیست؟
در مقابل، ترید فیوچرز نوعی معامله بر پایه قرارداد است، نه دارایی واقعی.
شما در فیوچرز مالک بیت‌کوین یا هر رمزارز دیگری نمی‌شوید، بلکه صرفاً قراردادی را معامله می‌کنید که ارزش آن بر اساس قیمت آینده دارایی تعیین می‌شود.
در فیوچرز می‌توانید دو نوع پوزیشن باز کنید:
- Long: وقتی انتظار دارید قیمت افزایش پیدا کند.
- Short: وقتی پیش‌بینی می‌کنید قیمت کاهش خواهد یافت.
🔸 ویژگی‌های کلیدی ترید فیوچرز:
- استفاده از اهرم (Leverage) برای افزایش حجم معامله
- امکان سود در بازار صعودی و نزولی
- خطر لیکوئید شدن در صورت مدیریت نادرست
- عدم مالکیت واقعی دارایی
- مناسب برای تریدرهای حرفه‌ای و استراتژی‌های کوتاه‌مدت
🔹 مثال:
فرض کنید با اهرم ۱۰×، روی ۱ بیت‌کوین در قیمت ۶۵,۰۰۰ دلار پوزیشن Long باز می‌کنید.
اگر قیمت به ۶۶,۰۰۰ دلار برسد (۱.۵٪ رشد)، شما به‌جای ۱.۵٪ سود، ۱۵٪ سود واقعی کسب می‌کنید.
اما اگر قیمت فقط ۱.۵٪ افت کند، حساب شما لیکویید (Liquidate) خواهد شد.
تفاوت‌های دقیق اسپات و فیوچرز از نظر عملکرد و ریسک
مالکیت دارایی
در ترید اسپات، وقتی رمزارز را می‌خرید، مالک آن هستید.
می‌توانید آن را به کیف پول خود منتقل کنید یا در صرافی نگه دارید.
اما در ترید فیوچرز، شما هیچ دارایی واقعی ندارید؛ فقط قراردادی دارید که بر اساس قیمت آینده معامله می‌شود.
استفاده از اهرم (Leverage)
در اسپات، با همان مقدار سرمایه واقعی خود معامله می‌کنید.
در فیوچرز اما می‌توانید از اهرم استفاده کنید (مثلاً 5x، 10x یا حتی 125x در بایننس)،
یعنی با ۱۰۰ دلار سرمایه می‌توانید معامله‌ای به ارزش ۱,۰۰۰ دلار باز کنید.
البته این قابلیت، سود را چند برابر می‌کند اما ریسک را هم به همان اندازه بالا می‌برد.
ریسک لیکوئید شدن
در اسپات حتی اگر قیمت ۹۰٪ سقوط کند، دارایی شما از بین نمی‌رود و فقط ارزش آن کاهش می‌یابد.
اما در فیوچرز اگر قیمت خلاف جهت معامله شما حرکت کند و به حد لیکوئید برسد، صرافی کل پوزیشن را می‌بندد و موجودی شما صفر می‌شود.
سود در بازار نزولی
در اسپات فقط زمانی سود می‌کنید که قیمت افزایش یابد.
اما در فیوچرز، با باز کردن پوزیشن Short می‌توانید از ریزش قیمت هم سود بگیرید.
به همین دلیل فیوچرز برای بازارهای دوطرفه و تریدرهای حرفه‌ای جذاب‌تر است.
ریسک و پیچیدگی
اسپات نسبتاً ساده است و برای تریدرهای مبتدی مناسب‌تر است.
اما فیوچرز شامل مفاهیمی مانند Funding Fee، Margin، Cross/Isolated Mode و Maintenance Margin است که نیاز به تجربه و درک بالا دارد.
جدول خلاصه مقایسه ترید اسپات و فیوچرز
| ویژگی | ترید اسپات (Spot) | ترید فیوچرز (Futures) |
|---|---|---|
| مالکیت دارایی | بله، دارایی واقعی در کیف پول شماست | خیر، فقط قرارداد قیمت |
| اهرم (Leverage) | ندارد | دارد (تا 125x) |
| ریسک لیکوئید شدن | ندارد | دارد، بسته به اهرم |
| سود در بازار نزولی | ندارد | دارد (با پوزیشن Short) |
| ریسک کلی معاملات | پایین | بالا |
| کارمزد (Fee) | کمتر | بیشتر (Funding Fee) |
| مناسب برای | مبتدی‌ها و سرمایه‌گذاران بلندمدت | تریدرهای حرفه‌ای و پراپ فاندها |
| ابزارهای تحلیلی | ساده‌تر | پیشرفته‌تر (مارجین، هج، Cross Mode) |
| سوددهی بالقوه | محدود به نوسانات بازار صعودی | بسیار بالا اما پرریسک |
مزایا و معایب هر نوع معامله
اسپات
مزایا:
- مالکیت واقعی دارایی
- بدون خطر لیکوئید شدن
- مناسب برای بلندمدت
معایب:
- فقط در بازار صعودی سودآور
- نیاز به سرمایه زیاد برای سود قابل‌توجه
فیوچرز
مزایا:
- سود در هر دو جهت بازار
- استفاده از اهرم برای افزایش قدرت خرید
- ابزارهای حرفه‌ای برای مدیریت ریسک
معایب:
- احتمال از دست دادن کامل سرمایه
- نیاز به تجربه و نظم بالا
- استرس و نوسانات بالا
کدام برای شما بهتر است؟
اگر تازه‌کار هستید، اسپات بهترین گزینه است؛
اما اگر تجربه کافی دارید و به دنبال سودهای سریع‌تر هستید، فیوچرز با رعایت مدیریت ریسک، گزینه‌ی جذابی است.
تریدرهای پراپ حرفه‌ای معمولاً از فیوچرز استفاده می‌کنند، چون امکان کنترل ریسک، استفاده از اهرم و اجرای استراتژی‌های دقیق‌تری دارند.